AKBAŞ

Bu köpek ırkı, daha çok Sivrihisar,Eskişehir ve Polatlı yörelerinde yetiştirildiği belirtmekle birlikte, Türkiye'nin her yerinde mevcuttur. Gözlemlerimize göre bu ırkın sayısı hızla azalmaktadır. Bunun nedeni ırkın Türkiye'de iyi tanıtılmaması ve son yıllarda Kangalın popüler bir ırk haline gelmesiyle birlikte birçok Akbaş köpeğinin Kangallarla melezlenerek kangala çevrilmesidir. Amerikan Tarım Bakanlığı tarafından yapılan ve Kuzey Amerika'da ki çoban köpeklerinin sürü koruma performanslarını konu alan bir araştırmada Akbaş ırkı birinci olmuştur. Türkiye'de ki gözlemlerimizde bu görüşü teyit etmektedir. Ayrıca Akbaşların Kangallara göre daha şüpheci ve saldırgan oldukları, sürüyü ve bulundukları bölgeyi insanlara karşı çok iyi korudukları bilinmektedir.

Akbaş ırkı köpeklerde vücudu örten kıllar beyaz olup uzun ve kısa olmak üzere iki tipi vardır. Vücut yapısı Kangallar kadar iri değildir. Sürü koruma köpeği olmasının yanında iyi bir bekçi köpeğidir.

KARS KÖPEĞİ

Türkiye'nin kuzey doğu bölgesinde değişik renk ve tonlarda çoban köpekleri vardır. Bu bölgenin ortasında Kars ilinin yer alması nedeniyle bu köpeklere Kars köpeği adı verilmiştir. Amerikalı araştırmacı David Nelson 1983 yılında bölgeyi gezerek gözlemlerini yazmış ve bu köpeklerin muhtemelen Kafkas çoban köpeklerinden türediğini vurgulamıştır. Çünkü Kafkas çoban köpeklerinde olduğu gibi bu köpeklerde de olduğu gibi bu köpeklerde de değişik renk ve tonlar vardır. Ayrıca Kafkas köpekleri gibi bunlar da hem dağ ve ovalarda koyun, sığır sürülerini hem de köy ve kasabalarda evleri korumaktadır.

Kars köpeği denilen bu köpeklerde, siyah, kızıl kahverengi, gri, siyah ve kahverengi karışımı, beyaz, gri parçalı beyaz ve koyu renk üzerinde beyaz nişaneler gibi çok farklı renkler görmek mümkündür.Kısa kuyruklu olduğu söylenmektedir.


Bu köpeklerin bir ırk olup olmadığı, adının ne olması gerektiği, ırk ve davranış özellikleri ile genetik yapıları hakkında bilimsel çalışma yapılması gerekmektedir.

TÜRK MASTİFİ

Türkiye'de çoban köpekleri arasında en çok tanılan ırk Kangal'dır. Akbaş ve Kars çoban köpeği gibi diğer çoban köpekleri, - TSE standartlarında yer almalarına rağmen fazla tanınmamaktadır. Yabancıların çoğu ise Türkiye'de tek bir çoban köpeği ırkının var olduğunu savunmakta ve buna da Anadolu çoban köpeği demektedir.

Türkiye gibi geniş bir coğrafyaya sahip bir ülkede tek bir ırk çoban köpeğinin bulunması mantıklı değildir. Nitekim ülkenin değişik yörelerine özgü çoban köpeklerinin var olduğu bilinmektedir. Bunların en çok ilgi çekeni ise özellikle Aksaray. Koçhisar, Nevşehir yörelerinde bulunan ve benzerlikleri ile Kangal köpeği ile karıştırılan mastif tipi köpeklerdir. Bu köpeklerin çok eskiden beri var olduğu ve dövüş ile koruma amaçlı kullanıldıkları yöre halkı tarafından belirtilmektedir. Yaptığımız gözlemler, bu köpeklerin Kangal ırkına göre iri yapıda, mastif tipi kafaya sahip. Kısa kıllı, Kangalınki kadar kıvrık olmayan kuyruk yapısına sahip, insan ve diğer köpeklere karşı daha saldırgan köpekler oldukları şeklindedir. Renk olarak ta mastif ırklarında görülen karabaşlılık, çaparlık ve alalık görülmektedir. Ayrıca bu köpekler dudaklarının fazla sarkık olması ile dikkat çekmekte ve yörede 'Malaklı'' olarak ta bilinmektedir.Türkiye'de kayıtlı köpek yetiştiriciliği yapılmadığından, bu köpeklerin kangal ve diğer çoban köpekleri ile çiftleştirilmesi sonucu değişik tip ve renkte köpeklere rastlamak da mümkündür.

Bize göre bu köpekler, Mezopotamya uygarlıkları tarafından kullanılan savaş ve koruma köpeklerinin günümüze ulaşmış temsilcileridir. Bizce bu köpeklere ‘'Türk Mastifi'' denmesi doğru olur. Çünkü aralarında belirgin farklar bulunan Kangal köpeği ile karıştırılması, der iki ırkın dejenere olmasına neden olabilir.

Türkiye'nin değişik yörelerinde hiç araştırılmamış köpekler bulunmaktadır. Bunların morfolojik, fizyolojik ve genetik düzeyde araştırılması gerekmektedir. Böylece Türk Mastifi de dahil olmak üzere Türkiye köpek ırkları tespit edilerek ırk standartları belirlenebilecektir. Bu güne kadar Türkiye'de var olan köpek ırkları hep yabancılar tarafından adlandırılmış sonra bu adlar bize kabul ettirilmeye çalışılmıştır. Umarız Türk Mastifi bu açıdan bir ilk olur ve yakın gelecekte farklı bir ırk olarak dünya literatüründeki yerini alır. Çoban köpeklerini Koruma Derneği olarak bu konu ile ilgili araştırmalarımız devam etmektedir.

YÖRÜK KÖPEKLERİ

Türkiye'nin bir çok yerinde, koyunculuğun yoğun olduğu bölgelerde görülürler. Değişik renk ve tonlarda; uzun. Orta veya kısa kıllı olabilirler. Genel olarak Yörük veya Çoban köpekleri olarak adlandırılırlar. Bu köpeklerin MS 1000 yıllarında Yörükler ( Türkmen Göçebeler ) tarafından Orta Asya'dan Anadolu'ya getirildikleri bilinmektedir. Ayrıca Yörük köpeklerinin, bugün Türkmenistan'da yaşayan ve değişik renk tonlarında olabilen Alabai'ların uzantısı oldukları iddia edilmektedir. Asırlardır sürü koruma köpeği olarak yetiştirildikleri için bu görevi en az Kangal ve Akbaş köpekleri kadar iyi yapmaktadırlar. Vücut yapısı olarak da Kangal ve Akbaşlara benzerler. Bu konu ile ilgili daha derin araştırmalara ihtiyaç vardır.